علت کاهش شیر مادر چیست؟

در این مقاله قصد داریم به عوامل کاهش شیر مادر بپردازیم، وقتی کودک دلبند شما با فواصل یک ساعته گرسنه می‌شود و شیر می‌خواهد، طبیعی است که نگران وجود شیر کافی در سینه خود باشید. اما خوب است بدانید که هم رفتار کودک طبیعی است.

این نگرانی‌ها هم به‌سادگی رفع می شوند؛ اغلب افزایش وزن نوزاد به همه اطمینان می دهد که همه چیز خوب پیش می‌رود. با این حال، برای برخی از مادران، نتایج بررسی وزن نوزاد چندان دلگرم‌کننده نیست و ممکن است واقعا شیر ​​کمی داشته باشند. 

عوامل مختلفی می توانند باعث کم شدن میزان شیر در دوران شیردهی شوند، مثلا شروع دیرهنگام شیردهی، عدم شیردهی به اندازه کافی و استفاده از برخی داروها. همچنین عوامل دیگری که می‌توانند بر تولید شیر تأثیر بگذارند عبارتند از:

• تولد زودرس
• چاقی مادر 
• فشار خون بالا ناشی از بارداری
• دیابت 

در اینجا بعضی از رایج‌ترین دلایل کاهش شیر مادر و چند راهکار مناسب را با هم مرور می‌کنیم.

۱. بافت غده‌ای سینه

سینه‌های برخی از زنان (به دلایل مختلف) به‌طور طبیعی رشد نمی‌کنند و ممکن است مجاری «شیرساز» کافی برای رفع نیازهای نوزادشان نداشته باشند. مجاری در طول هر بارداری رشد می کنند و شیردهی رشد مجاری و بافت بیشتری را تحریک می کند، بنابراین ممکن است مشکل کمتری برای نوزاد دوم یا سوم باشد.

مطمئناً اقداماتی وجود دارد که می توانید برای به حداکثر رساندن تولید شیر خود انجام دهید؛ این اقدامات ممکن است شامل دوشیدن شیر یا مصرف داروی تجویزی باشد (لازم است حتما با پزشک صحبت کنید) اما ممکن است نیاز به مکمل شیردهی با شیر خشک نیز داشته باشید. به هر حال تلاش برای ادامه شیردهی ارزش دارد، زیرا حتی مقدار کمی از شیر شما به تقویت سیستم ایمنی، رشد مغز و نیازهای تغذیه‌ای کودک کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید

علائم بارداری دوقلو چیست؟

۲. مشکلات هورمونی یا غدد درون‌ریز

شاید سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، تیروئید پرکار یا کم‌کار، دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات هورمونی داشته باشید که باردار شدن را برای شما دشوار کرده است. هر یک از این مسائل همچنین ممکن است به کاهش شیر کمک کند زیرا تولید شیر به سیگنال های هورمونی که به سینه ها ارسال می‌شود، بستگی دارد.

در این شرایط چه می‌شود کرد؟ در برخی موارد، درمان مشکل سلامتی شما به افزایش تولید شیر کمک می‌کند. به همین خاطر ناامید نشوید و حتما از طریق مشورت با پزشک متخصص به راهکارهای مختلف فکر کنید. 

۳. جراحی سینه

جراحی سینه چه به دلایل پزشکی و چه به دلایل زیبایی بر شیردهی تاثیر می‌گذارد و می تواند باعث کاهش شیر مادر شود. برای مثال کوچک یا بزرگ کردن سینه، سوراخ کردن نوک پستان که ممکن است به مجاری شیر در نوک پستان آسیب برساند و جراحی به دلایل پزشکی، هر یک تأثیر بسیار متفاوتی بر شیردهی خواهند گذاشت. بسته به نحوه انجام عمل، مدت زمان بین جراحی تا تولد نوزاد و اینکه آیا عوارضی وجود داشته که باعث زخم یا آسیب به سینه‌ها شود یا خیر، درجه تاثیرگذاری بسیار متفاوت است. برخی از زنان، به ویژه آنهایی که سینه‌هایشان بزرگ شده است، ممکن است بتوانند بدون هیچ مشکلی نوزاد را به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه کنند. در بقیه موارد، به کمک بیشتری نیاز خواهد بود.

۴. کنترل بارداری هورمونی

بسیاری از مادران شیرده که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند، هیچ تغییری در میزان تولید شیرشان احساس نمی‌کنند، اما برای برخی، هر نوع کنترل هورمونی (قرص یا تزریق) می‌تواند باعث کاهش شیر مادر شود. اگر قبل از چهار ماهگی کودکتان شروع به استفاده از این داروهای ضدبارداری کنید، احتمال کاهش شیر بیشتر است اما در ماه‌های بعد هم همچنان محتمل خواهد بود. اولین قدم برای افزایش مجدد شیر خود، قطع مصرف دارو است اما قبل از انجام این کار با پزشک مشورت کنید و برای تغییر روش های پیشگیری از بارداری آماده باشید. برخی از مادران نیز برای افزایش تولید شیر به راههای کمکی (مثل داروهای تجویزی، مکمل های گیاهی و/یا دوشیدن شیر) نیاز دارند.

۵. مصرف برخی داروها یا گیاهان دارویی

داروهای سرماخوردگی، مترجین، بروموکریپتین یا مصرف بی‌رویه جوشانده‌های گیاهی مثل مریم گلی، جعفری یا نعناع فلفلی می‌تواند بر شیر شما تأثیر بگذارد. اگر همزمان با کاهش شیر یکی از داروهای ذکر شده را مصرف کرده‌اید، از پزشک خود در مورد درمان جایگزین برای سرماخوردگی یا بیماری خود بپرسید. افزایش تعداد دفعات شیردهی و دوشیدن شیر به شما کمک می کند تا تولید شیر خود را دوباره افزایش دهید.

۶. مشکلات مکیدن یا مسائل آناتومیکی

گاهی ممکن است شما مشکلی در تولید شیر نداشته باشید و همه چیز به کودکتان مرتبط باشد. ممکن است مکیدن شیر ​​از سینه ها برای او دشوار باشد. برای مثال، شاید نوزاد انکیلوگلاسیا یا گره زبان داشته باشد. یعنی غشای بین زبان و کف دهان او، کوتاه‌تر یا محکم‌تر یا جلوتر از حد طبیعی باشد.

جالب است بدانید که کودک درواقع شیر را از سینه شما نمی‌مکد، بلکه از زبانش برای فشرده کردن سینه و فشار دادن شیر به دهانش استفاده می‌کند. به‌صورت طبیعی این کار برای او نسبتاً آسان است، اما برای نوزادان دارای غشای محدودکننده دشوارتر می‌شود. سایر مشکلات نیز می‌توانند مکیدن را دشوار کنند (مانند شکاف لب و شکاف کام)، بنابراین اگر شک دارید که کودکتان خوب شیر نمی‌خورد، با متخصص مشورت کنید.

بیشتر بخوانید

فواید قرص آهن برای زنان

۷.  شیردهی شبانه

شاید برای شما ایده‌آل باشد که نوزادتان در طول شب خواب طولانی‌تری داشته و برای شیر خوردن بیدار نشود. اما باید بدانید از دست دادن شیردهی شبانه می‌تواند به معنای مشکلاتی در افزایش وزن برای برخی از نوزادان باشد. علت این است که مادران از نظر میزان شیری که می‌توانند بین شیردهی ذخیره کنند بسیار متفاوت هستند. بدون تغذیه در طول شب و در این فاصله نسبتا کاهش شیر مادر شروع می شود.

 سطح پرولاکتین (هورمونی که به سینه ها سیگنال می دهد تا شیر بسازد) هم در طول شیردهی شبانه بالاتر است. مقاومت در برابر وسوسه خواب واقعا دشوار است اما برای بسیاری از مادران، این تغذیه شبانه از کمبود شیر جلوگیری می‌کند.

۸. زمان‌بندی منظم شیردهی و استفاده از پستانک 

سینه‌های شما به‌طور مداوم شیر می‌سازند اما سرعت تولید شیر به میزان خالی بودن آنها بستگی دارد. وقتی سینه‌های شما نسبتا خالی است، شیر بیشتری تولید خواهید کرد اما زمانی که سینه ها از قبل پر شده باشند، تولید شیر کمتر است.

وقتی برای شیردهی در چند نوبت برنامه‌ریزی می‌کنید، مثلا در فواصل سه یا چهار ساعته منظم به کودک شیر می‌دهید، یا به به او پستانک می دهید تا فاصله بین شیر خوردن را طولانی‌تر کنید، سینه های شما برای مدت طولانی‌تری پر باقی می‌مانند. پس تولید شیر کند می‌شود. 

در مقابل، وقتی نوزاد در پاسخ به نشانه‌های خود با شیر مادر تغذیه می‌شود، تمایل دارد شیردهی کوتاه‌تر و مکرر داشته باشند. این بار نتیجه آن است که سینه‌ها در بیشتر مواقع خالی هستند و شیر به مقدار فراوان تولید می‌شود.