اگزما در کودکان (قسمت اول)

کلمه اگزما به موارد متفاوتی از ناراحتی‌های پوستی اشاره می‌کند که در آن پوست قرمز و حساس شده و در برخی موارد نیز، برجستگی‌های پر از مایع که ممکن است ترشحاتی داشته باشند بر روی پوست بوجود می‌آید.

شایع ترین نوع اگزما آتوپیک درماتیت (atopic dermatits) است که هم نوزادان و هم کودکان بزرگتر ممکن است به آن مبتلا شوند.

کلمه آتوپیک در پزشکی شرایطی را توصیف می‌کند که در آن شخص بیش از اندازه به آلرژن‌های موجود در محیط حساسیت نشان می‌دهد. این آلرژن‌ها می‌تواند شامل: گرده گیاهان، کپک و هاگ قارچ‌ها، گرد و غبار، پوسته حیوانات و غذاهای خاص باشد. درماتیت به این معناست که پوست ملتهب، قرمز یا مجروح شده باشد.

اکثر کودکان در دوره‌ای دچار جوش‌های همراه با خارش می‌شوند. کودکانی که به اگزما مبتلا می‌شوند، معمولا در خانواده خود افرادی با سابقه ابتلا به تب یونجه، آسم یا دیگر آلرژی‌ها را دارا هستند.

برخی متخصصین نیز معتقدند این کودکان به خاطر مسائل ژنتیکی، مستعد ابتلا به اگزما هستند. این موضوع به این معناست که برخی مشخصات از پدر و مادر و از طریق ژنها به کودکان به ارث رسیده و باعث افزایش احتمال ابتلای آنها به اگزما شده است.

به طور میانگین از هر ده کودک یک نفر به اگزما مبتلاست. علائم اگزما، معمولا در یک ماه اول زندگی و تقریبا پیش از پنج سالگی ظاهر می‌شود. اما خبر خوب این است که بیش از نیمی از کودکانی که دچار این بیماری هستند، تا دوره نوجوانی کاملا بهبود می‌یابند.

علائم و نشانه‌های اگزما در کودکان

در مراحل اولیه بیماری، علائم و نشانه‌ ها بسیار متنوع است. درسنین بین 2 تا 6 ماهگی (و تقریبا همیشه پیش از 5 سالگی)، برآمدگی‌های خشک همراه با خارش و به همراه قرمز شدگی در ناحیه گونه، پیشانی و پوست سر در کودکان مبتلا به اگزما مشاهده می‌شود. این جوش‌ها می‌تواند پخش شده و بازوها، پاها و نواحی میانی بدن را نیز درگیر کند؛ همچنین ممکن است باعث ایجاد پوسته پوسته شدن و ضایعات باز در نقاط درگیر بدن شود.

برآمدگی‌های دایره وار و جوش‌های زبر در قسمت داخلی آرنج، پشت زانوها و مچ دست و پا نیز از دیگر نشانه های اگزما در کودکان است.

همزمان با رشد کودک، جوش‌ها زبرتر از زمان شروع بیماری می‌شوند و پوست به شدت خشک و همراه احساس خارش می‌شود. این نشانه ها به مرور زمان بهبود می‌یابند و در مواردی گاها به صورت دوره‌ای عود می‌کنند.

کودکان برای رهایی از احساس خارش شدید، مناطق درگیر را با دست یا هر چیز دیگری مالش یا می‌خارانند، که این خاراندن در نهایت منجر به بدتر شدن اوضاع و ایجاد نواحی قهوه‌ای و زمخت در پوست می‌گردد. به همین دلیل اگزما بیشتر به صورت عارضه‌ای با احساس خارش که منجر به تشکیل جوش می‌شود توصیف می‌گردد.

علائم اگزما تا چه مدت ادامه میابد؟

در بسیاری از موارد، بیماری بهبود پیدا می‌کند و علائم آن تا ماه ها و حتی سالها ظاهر نمی‌گردد.

برای بسیاری از کودکان، این بیماری از سن 5 تا 6 سالگی رو به بهبودی میگذارد؛ برخی دیگر ممکن است نشانه های بیماری را در دوران جوانی و ابتدای بلوغ، به صورت دوره‌ای نشان دهند.

در برخی دیگر از کودکان، علائم بهبود میابد، اما با شروع دوره بلوغ و افزایش سطح هورمون‌ها، استرس و استفاده از لوازم آرایشی مجددا ظاهر می‌شود. برخی افراد ممکن است در بزرگسالی نیز علائمی از درماتیت را با نواحی همراه با احساس خارش در پوست، به همراه زبری و خشکی پوست تجربه کنند.

اگزما مسری نیست، بنابراین نیازی نیست کودک مبتلا به این عارضه را دور از خواهر و برادر، دیگر کودکان و یا هر فرد دیگری نگاه داشت.

روشهای تشخیص بیماری اگزما کودکان

تشخیص اگزما به سادگی صورت نمی‌پذیرد، چرا که:

• هر کودک ترکیب متفاوتی از علائم را نشان می‌دهد که شدت آن در افراد مختلف کاملا متفاوت است.
• گاهی اوقات با دیگر عارضه‌های پوستی اشتباه گرفته می‌شود، مانند سبوریک درماتیت که با نام کرادل کپ یا کلاهک گهواره‌ای نیز شناخته می‌شود، پسوریازیس (یک بیماری ژنتیکی که باعث می‌شود پوست متورم و زبر گردد) و درماتیت تماسی (به خاطر تماس مستقیم پوست، با مواد آزار دهنده مانند برخی فلزها، داروها و یا صابون ایجاد می‌شود).
• هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی آن وجود ندارد.

چنانچه پزشک به ابتلای شما به اگزما مشکوک شود، تاریخچه کامل پزشکی، می‌تواند بهترین روش تشخیص باشد. ابتلای خود فرد یا افراد خانواده به تب یونجه، دیگر آلرژی‌ها و یا آسم معمولا سرنخ مهمی است.

علاوه بر انجام معاینات جسمانی، پزشک احتمالا در مورد علائم قبلی و سلامت گذشته کودکتان، سلامت خانواده‌تان، داروهایی که فرزندتان استفاده می‌کند، هرگونه حساسیت و موارد دیگر سوال خواهد کرد.

پزشک همچنین به شما در شناسایی موارد محیطی که ممکن است باعث تحریک پوست کودکتان شود کمک می‌کند. به عنوان مثال ، اگر فرزند شما قبل از شروع علائم ، از صابون یا لوسیون جدید استفاده کرده باشد، این موضوع را به پزشک اطلاع دهید، زیرا ممکن است ماده خاصی در صابون منجر به تحریک پوست فرزندتان شده باشد.

اگزما یا آلرژی؟

پزشک همچنین ممکن است در مورد هرگونه احساس استرس کودکتان در خانه، مدرسه یا جاهای دیگر سؤال کند، زیرا استرس می تواند منجر به بروز اگزما گردد.

پزشکتان همچنین ممکن است:

• تراکم، وسعت و ظاهر جوش ها را بررسی کند.
• در مورد مدت زمان پیدایش جوش‌ها بپرسد.
• به دنبال شواهدی مبنی بر زخیم شدن و زبر شدگی پوست بگردد.

بنابراین ممکن است پیش از اینکه بیماری کودکتان تشخیص داده شود، نیاز باشد تا بیش از یک بار معاینه و ویزیت شود تا در صورت نیاز، کودک شما به متخصص پوست و مو یا متخصص آلرژی ارجاع داده شود.

متخصص آلرژی، آزمایش‌هایی را انجام می‌دهد تا از علت پیدایش جوش‌ها اطلاع یابد. این آزمایشها ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

• آزمایش خون
• پچ تست (قرار دادن مقدار کمی از آلرژن مظنون مانند رنگ یا رایحه‌ای خاص بر روی پوست)
• آزمایش خراش یا برش پوست (قرار دادن آلرژن‌های مشکوک بر روی پوست یا تزریق آنها به پوست)

ممکن است پزشک از شما بخواهد غذاهای خاصی (مانند تخم مرغ ، شیر ، سویا یا آجیل) را از رژیم غذایی کودک خود حذف کنید، مواد شوینده یا صابون مورد استفاده خود را تغییر دهید و یا برای مدتی تغییرات دیگری ایجاد کنید تا دریابید که کودک شما نسبت به چیزی واکنش آلرژیک نشان داده است یا خیر.

درمانهای اگزمای کودکان

کورتیکواستروئیدهای موضعی، که به آن کورتیزون یا پمادهای استروئید نیز گفته می شود، معمولاً برای درمان اگزما استفاده می‌گردد که با استروئیدهای مورد استفاده، توسط برخی ورزشکاران متفاوت است. این داروها معمولاً دو بار در روز، و به طور مستقیم در مناطق دچار عارضه اعمال می‌شوند.

بسیار ضروریست که داروهای کورتیکواستروئید را دقیقا به مدتی که پزشک پیشنهاد می کند، مورد استفاده قرار دهید. همچنین، به هیچ وجه نباید از یک استروئید موضعی، برای شخص دیگری که دارو برای او تجویز نشده استفاده شود. این کرم ها و پمادها از نظر قدرت و تاثیرگذاری متفاوت هستند و استفاده از دوز نادرست دارو در نواحی حساس، می تواند منجر به آسیب به پوست، خصوصاً در نوزادان شود.

داروهای غیر استروئیدی نیز، در حال حاضر به صورت پماد یا کرم در بازار موجود است و می‌تواند به جای داروهای استروئیدی و یا همراه با آن به صورت موضعی مورد استفاده قرار گیرد.

درمان‌های دیگری که ممکن است پزشکتان تجویز کند شامل:

• آنتی‌هیستامین (برای مقابله و یا کاهش احساس خارش)
• آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا موضعی (برای مقابله یا پیشگیری از عفونت‌های ثانویه، که در کودکان مبتلا به اگزما بسیار شایع است)

برخی از کودکان بزرگتر مبتلا به اگزمای شدید، تحت نظارت یک متخصص پوست و مو، با نور ماوراء بنفش تحت درمان قرار گرفته و در مواردی نیز، داروهای جدیدی که نحوه واکنش سیستم ایمنی پوست را تغییر می دهند، تجویز می شود.